Nike laat naaisters in de steek
‘Nike had een winst van ruim 5,5 miljard euro in 2024. Kledingarbeiders die kleding voor het merk produceerden, vragen om vier- tot vijfhonderd euro per persoon. Voor Nike is dat bijna niets.’
Jarenlang maakten de kledingarbeiders van de Violet Apparel fabriek in Phnom Penh kleding voor Nike en andere merken. Maar in juli 2020 sloot de fabriek van de ene op de andere dag. Vanwege de coronacrisis en lockdowns daalde de vraag naar kleding flink. Meer dan 1200 kledingarbeiders, voornamelijk vrouwen, hadden opeens géén werk en géén inkomen meer. De arbeiders eisten meteen dat hun onbetaalde lonen, en de ontslagvergoeding waar ze recht op hebben, zouden worden uitbetaald. Maar tot nu toe neemt Nike geen enkele verantwoordelijkheid, ondanks dat de winst van het merk wederom flink is gestegen.
Ontslagvergoeding
‘Ik ben alles wat ik voor mogelijk had gehouden kwijtgeraakt’, vertelt Ong Chanthoeun, die 17 jaar in de fabriek werkte. ‘Het is moeilijk om de school voor mijn kind of medische zorg voor mijn familie te betalen’. Ong is vakbondsleider en vertegenwoordigt de ontslagen Violet Apparel kledingarbeiders. Volgens de wet moeten werkgevers een opzegtermijn hanteren wanneer ze de arbeidsovereenkomsten van hun werknemers beëindigen. Iemand als Ong, die al meer dan tien jaar met een vast contract voor Violet Apparel werkte, heeft recht op een opzegtermijn van drie maanden en een ontslagvergoeding ter hoogte van drie maandlonen.
Nike ontkent, maar foto’s bewijzen anders
Het geld dat Violet Apparelde kledingarbeiders aanbood nadat de fabriek gesloten was, was volgens de arbeidswet van Cambodja te laag. Omdat de fabriek weigerde om de onbetaalde lonen te betalen, wendden de kledingarbeiders zich tot de kledingmerken die bij de fabriek inkochten en riepen ze hen op om ervoor te zorgen dat het resterende geld betaald zou worden. Tot nu toe hebben de verzoeken van de kledingarbeiders nog geen resultaat.
Het contrast is groot: aan de ene kant heb je Nike, met een brutowinst van ruim 21,5 miljard euro in 2023. En aan de andere kant staan de kledingarbeiders, die de kleren hebben genaaid waar zoveel winst op is gemaakt. Zij maken aanspraak op vier- tot vijfhonderd euro per persoon, een bedrag dat bijna niets is voor de sportgigant.
Nike zegt dat zij hier niks aan willen doen omdat ze sinds 2006 geen zaken meer doen met Violet Apparel. Maar de kledingarbeiders laten duidelijk met foto’s en documenten zien dat Nike’s uitspraak niet klopt. Het maakt niet uit of Nike het wel of niet wist dat er kledingstukken van hen in de fabriek werden gemaakt. Het bedrijf heeft hoe dan ook een verantwoordelijkheid tegenover de arbeiders.
Volgens internationale afspraken voor verantwoord ondernemen, moeten kledingmerken misstanden in fabrieken waar zij kleding inkopen proberen te voorkomen of oplossen. Nike moet zich hier ook aan houden en heeft dus een duidelijke verantwoordelijkheid tegenover de 1200 kledingarbeiders van Violet Apparel. De sportgigant heeft aanzienlijke invloed op de Ramatex Group, de eigenaar van de Violet Apparel fabriek en dus leverancier van Nike kleding. Ramatex en Nike hebben sinds 2005 een vaste zakelijke relatie, waarbij Nike al twee decennia lang de belangrijkste inkoper is bij tien tot zestien Ramatex-fabrieken wereldwijd.
We roepen Nike op om een goed voorbeeld te zijn en ervoor te zorgen dat voormalige kledingarbeiders van de Violet Apparel fabriek betaald krijgen waar ze recht op hebben. Just do it, Nike!
Pay Your Workers
Organisaties binnen het Schone Kleren Campagne-netwerk hebben brieven naar Nike gestuurd over deze case. In verschillende landen, zoals Amerika, Canada, België én Nederland, zijn straatacties georganiseerd om Nike op te roepen hun verantwoordelijkheid te nemen. Ook is de zaak opgepikt door de media. De #PayYourWorkers-coalitie heeft de zaak online gepubliceerd in is in 2022 op Internationale Vrouwendag een petitie gestart die nog steeds ondertekend kan worden.
In 2023 publiceerde Workers Rirgts Consortium (WRC) een onderzoeksrapport over de zaak en werd een gezamenlijke verklaring van 58 toonaangevende organisaties die werken op het gebied van arbeids- en mensenrechten gepubliceerd, ter ondersteuning van de Violet Apparel-arbeiders. De verklaring werd gevolgd door een gezamenlijke brief van investeerders aan Nike. Voorafgaand aan de jaarlijkse vergadering van Nike in 2024 spraken nog meer investeerders zich uit en riepen ze Nike op met een oplossing te komen voor het niet goed monitoren van mensenrechtenschendingen in hun keten. Tijdens de Olympische Spelen in Parijs voerden activisten actie tegen Nike bij Centre Pompidou waar op grote schermen reclame voor het merk werd getoond. Als reactie op het partnerschap tussen Centre Pompidou en Nike tijdens de Olympische Spelen, publiceerden 25 kunstenaars en museummedewerkers een open brief in solidariteit met de arbeiders die kleding maken in de keten van Nike. Ondanks al deze acties en de opgevoerde druk van mensen activisten en klanten wereldwijd, heeft Nike nog steeds niet geluisterd en de arbeiders betaald. We blijven de druk opvoeren. Help je mee?
Wil je eraan bijdragen dat we dit belangrijke werk de komende jaren kunnen blijven doen? Overweeg om als (vaste) donateur bij te dragen aan een eerlijkere kledingindustrie. Doneer nu.
In de Cambodjaanse kledingfabrieken werken zo’n 800.000 mensen, voornamelijk vrouwen, tegen een minimumloon van 201 euro per maand (in 2025). Dat is slechts een derde van het leefbaar loon in Cambodja, wat op 557 euro per maand wordt geschat. Vaak werken kledingarbeiders tussen de acht en tien uur per dag, zes dagen per week. In april 2021 waren er zo’n vijfhonderd fabrieken gesloten door de coronapandemie. Honderdduizenden naaisters waren hiervan de dupe. Volgens voorzichtige schattingen van het SKC-netwerk en Cambodjaanse vakbonden verloren kledingarbeiders hierdoor bijna 350 miljoen euro aan inkomsten.
