Gebroken beloftes: Levi’s weigert onterecht ontslagen arbeiders in Turkije recht te doen

Eind 2023 beloofde Levi’s zich hard te maken voor het fundamentele recht van arbeiders om zich te organiseren in een vakbond. Daarnaast zou het merk ervoor zorgen dat de onrechtmatig ontslagen arbeiders van de fabriek Özak Tekstil in Şanlıurfa, Turkije, weer aangenomen zouden worden. Maar tot nu toe zijn dit loze beloftes geweest. Tijd om een zaak aan te spannen en Levi’s tot verantwoording te roepen! 

Mehmet Türkmen, voorzitter van vakbond BİRTEK-SEN, zegt: ‘Levi’s houdt graag het imago hoog dat het wereldwijd arbeidsrechten respecteert en dat het jeans verkoopt zonder uitbuiting. Maar in werkelijk keert Levi’s de arbeiders van Özak Tekstil, die al maanden opkomen voor hun vakbondsrechten en voor menswaardige leefomstandigheden, de rug toe.’

Bedreigingen en intimidatie na staking

Op 27 november 2023 gingen honderden arbeiders in Şanlıurfa, in het zuidoosten van Turkije, in staking vanwege schendingen van het recht op organisatie. De staking volgde op het ontslag van een jonge arbeidster en activist bij de vakbond BİRTEK-SEN (Unified Textile, Weaving and Leather Workers Union). Enkele dagen na het begin van de vreedzame staking riepen de arbeiders op tot internationale solidariteit. Er werden provinciale veiligheidstroepen op hen afgestuurd: ze werden met traangas bestookt, geslagen, met pepperspray bespoten en vastgehouden. 

In slechts een paar maanden tijd hadden 600 van de 768 fabrieksarbeiders van Özak Global zich eind 2023 aangesloten bij BİRTEK-SEN. Hoewel arbeiders het recht hebben om een vakbond naar eigen keuze op te richten en zich daar bij aan te sluiten, kreeg BİRTEK-SEN te maken met bedreigingen en intimidatie, vooral gericht op vrouwelijke arbeiders.

Loze beloftes van Levi’s 

Als enige inkoper van de fabriek heeft Levi’s de verantwoordelijkheid én macht om voor een oplossing te zorgen. Zowel de Turkse vakbond als organisaties binnen het netwerk van Schone Kleren Campagne namen contact op met het jeansmerk over de schendingen. In reactie daarop beloofde Levi’s een onderzoek in te stellen, maar ondertussen ontsloeg de directie van Özak vierhonderd stakende arbeiders.

Eind december 2023 verzekerde Levi’s aan vakbond BİRTEK-SEN en Schone Kleren Campagne dat haar gedragscode geen schending van het stakingsrecht toelaat en dat het merk actie zou ondernemen om de ontslagen terug te laten draaien. Levi’s voegde daaraan toe dat als de fabriek hier niet mee akkoord zou gaan, ze de nodige stappen zou ondernemen om de rechten van de arbeiders te beschermen.

Het onderzoek dat het merk zelf uitvoerde bevestigde de problematiek. Toch koos Levi’s ervoor om geen actie te ondernemen om de ernstige mensenrechtenschendingen aan te pakken. Een onderzoeksrapport van Workers Rights Consortium (WRC) in juni 2024 bevestigt dat Levi’s de gemaakte beloftes niet is nagekomen en nog altijd jeans laat maken in de fabriek, ondanks eerdere berichtgeving dat het merk de productie zou stoppen als er geen oplossing zou komen. 

Discriminatie van vakbondsleden

Al die tijd had Levi’s er bij de fabriek op kunnen aandringen om de ontslagen arbeiders terug te nemen. Maar dat deed het merk niet. Intussen heeft Özak Global alle arbeidscontracten overgedragen aan dochteronderneming Kübrateks en zijn er nieuwe arbeiders gerekruteerd. Leden van BİRTEK-SEN die wilden solliciteren, werden in dit proces gediscrimineerd. 

Levi’s liet herhaalde oproepen onbeantwoord. Vakbond BİRTEK-SEN informeerde Schone Kleren Campagne dat het fabrieksmanagement aan ten minste vijftig van de ontslagen arbeiders had verteld dat ze alleen hun baan konden terugkrijgen als ze hun vakbondslidmaatschap zouden opzeggen en niet langer deel zouden nemen aan vakbondsactiviteiten.

Wanhoop

Kort na het massaontslag ontvingen de arbeiders van het fabrieksmanagement een document waarbij ze bij ondertekening afstand zouden doen van hun eis om terug te komen. Daarnaast zouden ze door hun handtekening te zetten afzien van een vakbondsvergoeding in ruil voor een ontslagvergoeding. De meeste ontslagen arbeiders tekenden dit document uit pure ontbering en wanhoop. 

Gestraft voor gebruikmaken grondwettelijk recht

‘Als partij die 100% van de productie in de fabriek inkoopt, had Levi’s alle bewijs en alle invloed om ervoor te zorgen dat het recht van arbeiders om zich vrijelijk aan te sluiten bij een vakbond naar keuze, een fundamenteel mensenrecht, gerespecteerd zou worden’, zegt Ineke Zeldenrust van Clean Clothes Campaign. ‘Toch koos het bedrijf ervoor achterover te leunen en onrecht te laten zegevieren.’

Bovendien mag niet worden onderschat wat deze situatie voor effect heeft op arbeiders die zich willen aansluiten bij een vakbond. Arbeiders kregen een duidelijke boodschap te horen: als je gebruik maakt van je recht om je te organiseren zal je gestraft worden.

Funda Bakış, een van de vakbondsleiders, zegt: ‘We hebben ons grondwettelijk recht gebruikt om een vakbond te kiezen om te werken aan betere arbeidsomstandigheden en zijn lid geworden van BİRTEK-SEN. Vierhonderd arbeiders zijn ontslagen omdat ze van dit recht gebruikmaakten. Wij produceren hier voor Levi’s. Hoewel we Levi’s vanaf de eerste dag om steun hebben gevraagd, heeft Levi’s niets gedaan. We nodigen alle consumenten die Levi’s dragen uit om onze zaak te steunen en te eisen dat Levi’s onze rechten respecteert.’

Help mee en roep Levi’s ter verantwoording

Heb jij tussen 2023 en nu een nieuw Levi’s product gekocht? Dan kunnen we jouw hulp goed gebruiken in een zaak tegen het merk! Aan hun kleding hangen labels met ‘responsibly made’ en ze zeggen vakbondsrechten te respecteren, maar deze zaak laat zien dat hier helemaal niets van klopt. Als consument wordt je hierdoor behoorlijk misleid. Daarom starten we een zaak tegen Levi’s over discriminatie tegen vakbondsleden. Kun jij jouw nieuwe Levi’s aankoop aantonen met een bonnetje, bankafschrift of een screenshot van je webshop-bestelling? Dan kun je meehelpen als mede-eiser, met een verklaring of bijvoorbeeld een korte video. Mail naar emma@cleanclothes.org om mee te helpen of als je vragen hebt.

Draag financieel bij

Wil je eraan bijdragen dat we dit belangrijke werk de komende jaren kunnen blijven doen? Overweeg om als (vaste) donateur bij te dragen aan een eerlijkere kledingindustrie. Met jouw steun kunnen we zaken als deze aanspannen, de druk blijven opvoeren bij merken zodat ze hun verantwoordelijkheid nemen en kledingarbeiders ondersteunen bij hulpvragen. Doe je mee?

Over Urgent Appeals

Als de rechten van kledingarbeiders of activisten worden geschonden en het niet lukt om de misstand op te lossen, kunnen kledingarbeiders samen met een lokale organisatie aan de bel trekken bij het wereldwijde netwerk van Schone Kleren Campagne (SKC). Het SKC-netwerk checkt dan of er een Urgent Appeal van gemaakt kan worden: een zaak met spoed. We doen er dan alles aan om de kledingarbeiders of activist te steunen, samen met lokale organisaties in het land waar de misstand plaatsvindt, en activisten en organisaties over de hele wereld. Lees hier meer bijzondere verhalen van dappere activisten die opkomen voor hun rechten.