In de plannen die de Europese Commissie voorlegt, is het duidelijk dat er een ongekende golf deregulatie aankomt. Dit betekent dat regels die arbeiders, consumenten en natuur beschermen massaal gaan worden afgeschaft.
De Europese Commissie, onder leiding van Ursula von der Leyen, is bezig met een plan om het voor bedrijven “eenvoudiger” te maken. Deze “vereenvoudiging” zal leiden tot het wegsnijden van cruciale beschermingen die belangrijk zijn voor arbeiders, de planeet, en consumenten.
Schone Kleren Campagne, net als veel van het maatschappelijk middenveld, maakt zicht ontzettend zorgen over de plannen. De Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) – die bedrijven verplicht om de rechten van mens en planeet in hun toeleveringsketen te beschermen – is al drastisch verzwakt. Deze wet zou ervoor moeten zorgen dat er maatregelen worden genomen tegen mensenrechtenschendingen en vervuiling, maar is nu bijna betekenisloos gemaakt.
Ook de regels voor het rapporteren van bedrijven over duurzaamheid worden ingeperkt. Minder bedrijven hoeven straks eerlijk en transparant te zijn over hun impact op mensen en planeet. Voor consumenten wordt het dus moeilijker om bewuste keuzes te maken.
Bijzonder verontrustend zijn de plannen rond chemicaliëngebruik in toeleveringsketens. Het voorgestelde verbod op ‘forever chemicals’ (PFAS) – stoffen die niet afbreken en zich ophopen in ons lichaam – dreigt te verdwijnen. Chemicaliën worden ook veel gebruikt in kledingproductie. Arbeiders in fabrieken lopen gezondheidsrisico’s en gevaarlijke stoffen vergiftigen hun waterbronnen, terwijl consumenten zelf ook via kleding worden blootgesteld aan bijvoorbeeld PFAS.
Arbeidsrechten onder druk
Het voorgestelde ’28e regime’ vormt een directe bedreiging voor arbeidsrechten. Bedrijven krijgen een plek aan de tafel, waarmee zij feitelijk als mede beslissingsmakers worden gezien. Zo kunnen zij invloed uitoefenen op Europese regelgeving.
Voor kledingarbeiders, in Europa als in productielanden, betekent dit:
• Zwakkere vakbondsrechten
• Minder sociale bescherming
• Lagere arbeidsnormen
Klimaatdoelen te laag, flexibiliteit te hoog
Het klimaatdoel van 90% emissiereductie in 2040 klinkt misschien als veel, maar experts waarschuwen dat dit te laat, te weinig is. Bovendien introduceert de EU zoveel ‘flexibiliteit’ in de regelgeving dat bedrijven makkelijk kunnen ontsnappen aan echt moeten veranderen van de manier waarop zij produceren.
Voor de textielindustrie – een van de meest vervuilende sectoren ter wereld – betekent dit dat de noodzakelijke overgang naar een eerlijke, duurzame industrie wordt uitgesteld.
Democratie in gevaar
De manier waarop deze veranderingen worden doorgevoerd, is even zorgwekkend als de inhoud. De Commissie gebruikt steeds vaker spoedprocedures, waardoor het Europese Parlement nauwelijks kan debatteren. Impact assessments – onderzoek naar de gevolgen – worden ook overgeslagen in dit spoedproces. Dit is een directe ontwijking van democratische processen, iets waar SKC zich ernstig zorgen over maakt.
Tegelijkertijd krijgen grote bedrijven meer invloed op wetgeving, terwijl maatschappelijke organisaties worden buitengesloten. Organisaties die in voor social belang werken, en die controleren of alles wel goed gaat, worden geconfronteerd met steeds kleinere budgetten, waardoor hun controlerende rol verder wordt ondermijnd.
Wat betekent dit voor ons?
Deze deregulering raakt iedereen:
Voor kledingarbeiders wereldwijd: Minder bescherming tegen uitbuiting, gevaarlijke werkomstandigheden en lage lonen.
Voor consumenten: Minder informatie over de echte kosten van onze kleding. Meer blootstelling aan schadelijke chemicaliën.
Voor het klimaat: Minder druk op bedrijven om hun vervuilende praktijken te veranderen.
Voor de democratie: Minder inspraak voor burgers, meer macht voor grote bedrijven.
Een andere koers is mogelijk
In plaats van deregulering, roepen wij EU- en nationale wetgevers op om:
• Wetten goed te keuren die sociale zekerheid bieden voor iedereen, het klimaat, onze gezondheid en online privacy beschermen
• Meer transparantie en verantwoordelijkheid eisen van bedrijven, en reparatie processen toegankelijk maken
• Verantwoordelijkheid te nemen voor de negatieve impact van de EU op andere regio’s, bijvoorbeeld door mijnbouw
• Implementatie en handhaving van regelgeving makkelijker te maken, door ook niet te snijden in de funding van organisaties die in het sociale belang werken
• Beschermingen te versterken voor maatschappelijke organisaties, vakbonden, mensenrechtenverdedigers, journalisten en activisten;
• Het maatschappelijk middenveld, vakbonden, en andere representatieve actoren mee laten denken en respecteren in EU- en nationale wetgeving
De keuze is aan ons
De Commissie beweert dat deregulering nodig is voor “competitiviteit”. Maar de realiteit leert ons anders. Wij kunnen niet op bedrijven vetrouwen om het juiste te doen – dat is waarom SKC pleit voor bindende regelgeving.
We kunnen kiezen voor een andere weg. Een weg waarin arbeiders, consumenten en de planeet centraal staan. Waarin bedrijven verantwoordelijkheid nemen in plaats van deze af te schuiven op kwetsbare groepen en onze leefomgeving.